Ova pećina koja se nalazi u blizini Bora sa još nekoliko speleoloških objekata u svojoj neposrednoj blizini čini kompleks poznatiji pod nazivom Zlotske pećine. 

Lazareva pećina je arheološko nalazište

U Lazarevoj pećini su otkriveni praistorijski kulturni horizonti iz bakarnog, bronzanog i gvozdenog doba.

• Iz bakarnog doba, u Lazarevoj pećini, pronađeni su keramički predmeti i koštane alatke. Takođe, pronađeni su i predmeti poput igle, kopče, šile i slično.
• U bronzanom dobu pećina je imala ulogu lovačke stanice.
• U gvoznenom dobu se otkrila metalurgija.

Upravo zbog ovih otkrića, Lazareva pećina predstavlja značajan arheološki lokalitet.

U Lazarevoj pećini nalazi se i veoma značajni arheološki lokalitet u kome su pronađeni ostaci drevnih kultura: Krivodol-Salkuca-Bubanj i Kodžadermen-Gumelnica-Karanovo VI. Keramički predmeti, koštani alat kao i predemti od bakra, pronađeni su tokom iskopavanja na ovom lokalitetu. Iz bakarnog doba pronađeni su ostaci keramičkih predmeta i koštanih alatki, kao i predmeti od bakra. Tokom bronzanog doba Lazareva pećina ima ulogu lovačke stanice, a u gvozdenom dobu postaje centar metalurgije.

Lazareva pećina je objekat koji sa još par speleoloških objekata čini skup koji nosi naziv „Zlotske pećine“, čije je nalazište na teritoriji spomenika prirode „Lazarev kanjon“. Pećinu je izgradila podzemna reka, koja i danas prolazi kroz nju. Nalazi se u istočnoj Srbiji, u istočnoj podgorini Kučaj planine, na levoj strani Lazareve reke. Nalazi se na teritoriji Zlota, na udaljenosti od 3 kilometara od ovog mesta.

U dolini Zlotske reke, u podnožju planine Malinik nalazi se Zlot, najveće seosko naselje grada Bora. U blizini sela, na teritoriji spomenika prirode „Lazarev kanjon“ nalaze se Zlotske pećine, od kojih je posebno značajna Lazareva pećina, najduža pećina u Srbiji. Po legendi, kanjon, a onda i pećina dobili su naziv po konjanicima kneza Lazara koji su posle bitke na Marici došli u ovaj deo Srbije i tu se zadržali.

Osnovne karakteristike Lazareve pećine

U blizini ovog objekta jesu i Brestovačka banja i Bogovinska pećina.
Ulaz u Lazarevu pećinu je na nadmorskoj visini od 291 metar, u neposrednoj blizini kraškog vrela, a turistička staza je duga 800 metara. Turistima je pećina otvorena svake godine od 15. aprila do 15. novembra, uz organizovanu vodičku službu.

Lazareva pećina je izvorska pećina. Sastoji se od dva horizonta pećinskih kanala.

• Stariji suvi – fosilni
• Mlađi rečni – aktivan

Ispitivanja Lazareve pećine

Feliks Hofman je 1882. godine izvršio prva ispitivanja Lazareve pećine, koje je objavio Jovan Cvijić. Posle Hofmana, pećinu su proučavali Jovan Žujović, Jovan Cvijić, Siniša Stanković, Nikola Tasić i tako dalje. Na osnovu tih ispitivanja, ukupna površina pećine iznosi 9907 metara kvadratnih, a zapremina pećinskih prostorija iznosi više od 52000 metara kubnih. Ukupna dužina pećinskih kanala jeste 9818 metara, a procenjuje se da je dužina pećinskih kanala duža od 10 kilometara.

Prava atrakcija je viseći most iznad same reke.

Od pećine se nalaze dve obeležene staze ka Vidikovcima Lazarevog kanjona, oba vidikovca se mogu obići za dva sata, a nagradu za taj trud ćete dobiti prelepim pogledom.