Daleko od ljudske sujete – Manastir Krepičevac
Manastir Krepičevac (Crnorečki) pripada Eparhiji timočkoj Srpske pravoslavne crkve. Nalazi se četiri kilometra severno od sela Jablanice u klisuri Radovanjske reke. Manastir je posvećen Uspeniju Presvete Bogorodice.
Kao i većina manastira u Timočkoj krajini i Krepičevac spada u one o kojima se veoma malo ili čak gotovo ništa ne zna o vremenima gradnje i životu manastira uopšte.
Manastir je obnavljan više puta. U XVIII veku obnovio ga je knez Golub iz Jablanice. Početkom XIX veka Hajduk Veljko sa knezom Milisavom postavljaju za starešinu manastira Jeromonaha Akakija o čemu svedoči zapis u jednoj bogoslužbenoj knjizi. Danas manastir Krepičevac nema žitelja, a opslužuju ga parohijski sveštenici.
Manastir Krepičevac ima zidani ikonostas sa nekoliko sačuvanih ikona: Hrist, Bogorodica, Sv. Jovan, Blagovesti.
Manastir je živopisan ali su samo manje površine živopisa sacuvane. Fresko-slikarstvo ovog manastira dosta je vredno i upravo je to razlog zbog cega se ovaj manastir našao na listi znacajnih spomenika kulture. Najbolje su sacuvani delovi fresaka u priprati koji predstavljaju ktitorsku kompoziciju (Georgije, sin vojvode Radula, sa modelom crkve u ruci, njegova žena Zora i sin Manojlo). Manastir Krepicevac ima zidani ikonostas sa nekoliko sacuvanih ikona – Hrista, Bogorodice, Sv. Jovana, Blagovesti. Krepicevac je ženski manastir.
Porta manastira okružena je sa južne strane poptornim bedemom, sa severne strane poptornim bedemom i kulom zvonikom, sa istocne strane manstirskim grobljem, a sa zapadne strane manastirske ekonomije i vinogradom. U periodu od 1936-1939. godine podignut je severni poptporni zid kolonada i zvonik. Kolonada povezuje hram sa kulom zvonikom. Zvona na zvoniku su poklon kneza Miloša iz 1833. godine.
Crkva Svetog Oca Nikolaja Cudotvorca ima tri sloja živopisa. Ostale su samo predstave Presvete Bogorodice sa malim Hristom u medaljonu, koja se nalazi na svodu današnjeg naosa i freska Arhangela Mihaila u nišina zapadnoj fasadi crkve. Freske su radene po nacrtima Steve Todorovica, a živopisao ih je njegov ucenik slikar iz Knjaževca Milisav Markovic.. U sklopu velike obnove manastira Bukovo 1887. godine uraden je i nov ikonostas. Ikonostas je bio porucen iz Austrije. Predstavlja solidan duborezacki rad od lipovog drveta poliran zlatom.Ikonostas crkve Svetog Oca Nikolaja Cudotvorca spada u vrednija likovna ostvarenja s kraja XIX. veka. Do poslednjeg rata Bukovo je posedovalo 400 ha zemlje pretežno šume. Godine 1891. inicijativom arhimandrita Bujšica, osnovana je na manstirskom imanju državna poljoprivredna škola za vinogradarstvo i vocarstvo, koja je po proizvodnji vina poznata i van granica naše zemlje. Danas je Manstir Bukovo je muški manstir i ima 4 radionice: krojacku, stolarsku ikonopisacku i vinariju.
Otkud ovaj naziv Krepičevac ?
Zašto crkvu i to mesto nazivaju Кrepičevac“ zabeležila je ovako Miroslava Nikolić 1955. godine po pričanju Bojke Radosavljević iz Boljevca, tada starog 63 godine:
Bežali ljudi od Turaka pa prešli Rtanj i Crnu Reku i zaustavili se u blizini pet izvora. Vodio ih je stari Jablan, koji im predloži da tu ostanu i žive, pa su mesto nazvali Jablanica. No Turci ih pronađu i ne dadoše im da sagrade i crkvu. Zato se ljudi dogovore da pronađu za crkvu neko skrovito mesto u šumama daleko od mesta gde su se nastanili. Nađu jednu lepu padinu i nazovu je Crkvena padina. Tu su podigli sebi crkvu i dolazili da se bogu mole. Jednom su se tu i sakrili bežeći od Turaka, ali kada su sledeći put došli nisu našli crkvu. Video se samo trag kuda je preseljena. Neki čobanin im ispriča kako je jedne noći čuo veliku buku, viku i lomnjavu. I ujutru crkve nije bilo na starom mestu. Idući po utrtom tragu ugažene trave i polomljenog drveća, ljudi pronađu crkvu pored jednog hladnog i bistrog izvora. Кada su se na njemu umili i napili vode, bolesni su bili okrepljeni. Zato crkvu i to mesto nazovu Кrepičevac“.
Prošlost manastira
Za ktitora se smatra župan Georgije, Janov sin, koji na ktitorskoj kompoziciji drži model crkve, do njega je žena Zora, a do nje sin Manojlo. Za Georgija se smatra da je unuk Radul bega (1499 — 1508. godine). Vreme izgradnje se vezuje kraj 15. vek i početak 16. veka. Retki su istorijski spisi o ovom manastiru. Кao aktivan se spominje 1761. i 1780. godine. M. Đ. Milićević u 19. veku pominje živopis unutar crkve iz 1761. godine, i da se ispod njega vide freske iz nepoznatog doba. Između zidanja Кrepičevca i obližnjeg manastira Lapušnje nije protekao duži vremenski period, i pretpostavlja se da oba manastira imaju iste ktitore.
Početkom 19. veka Hajduk Veljko sa knezom Milisavom postavlja za starešinu manastira Jeromonaha Akakija sa Svete gore, koji 1809. godine postaje i iguman manastira o čemu svedoči zapis u jednoj bogoslužbenoj knjizi. Zajedno sa manastirom u Grlištu spada u najupornija mesta u borbi protiv Turaka u danima Prvog srpskog ustanka. Šest monahinja i sedam iskušenica iz manastira Кuveždin premešteno u ovaj zapusteli manastir u timočkom vladičanstvu 1930. godine. Monahinja, i kasnija igumanija manastira Angelina Ličanin (svetovno Vidosava), koja je za obnavu manastira, prodala je svoje dve kuće kod palate Albanija u Beogradu i tim novcem podigla konak za sestrinstvo, sahranjena je u manastirskoj porti 1969. godine.
Arhitektura
Crkva manastira podignuta je na starijem crkvištu i predstavlja omanju građevinu sa trolisnom osnovom. Nastala je pod uticajem arhitekture moravske škole. Zidana je od kamena i omalterisana.
Živopis
Fresko–slikarstvo je veoma vredno pa se sam manastir ubraja među značajnije spomenike kulture. Površina preostalog fresko-slikarstva u manastiru je skromna i potiče iz prve polovine 16. veka.
Sačuvana je jedna od najkasnijih srednjovekovnih ktitorskih kompozicija u Srbiji. Nalazi se na severnom zidu priprate, u prvoj zoni. Ličnosti su obučene u bogati kostim svoga doba. Lik ktitorove žene Zore predstavlja je kao umnu i odvažnu. On se u antologiji srpskih istorijskih portreta svojom izuzetnom likovnom vizijom upečatljivo izdvaja.
Natpis kraj portreta ktitora glasi Primi molenie svojego, o prečistaja, maloje sije potštanije Georgija, Janov sin. Na neobično retkom modelu crkve koji drži ktitor, uočava se znatno uzvišeni deo hrama.
U donjoj zoni unutar crkve nalaze se nekoloko figura svetitelja, Arhangela Mihaila, Svetog Pahomija, Svetog Кonstantina i Jelene i Svete Marije Egipćanke. U oltaru je kompozicija Vizije Svetog Petra Aleksandrijskog. U priprati se nalaze kompozicije iz Hristovog i Bogorodičinog života. Među njima se izdvaja Bekstvo u Egipat. Na istočnom zidu priprate, naslikana je kompozicija Deisis (Hristos na prestolu, levo stoji Bogorodica, a desno Sveti Jovan).
Na zapadnoj fasadi se nalaze očuvani fragmenti fresaka govore da je manastir bio oslikan i spolja. U niši, iznad ulaska u crkvu naslikano je poprsje Bogorodice sa Hristom.
Umetničke vrednosti manastira povećava i rozeta od belog mermera, ukrašena floralnim ornamentom u plitkoj plastici. Pretpostavlja se da je bila na podu kod amvona. Primećuje se identična ornamentika ove rozete sa onim u ovčarsko-kablarskim manastirima.
U naosu u južnom zidu nalazi se udubljeni prostor za koji se pretpostavlja da je grob starca Josifa, jednog od sinaita skraja 14. veka.
Još slika
